กาลามสูตร ๑๐

อย่าปลงใจเชื่อทันที

1. ด้วยการฟังตามกันมา
2. ด้วยการถือสืบๆ กันมา
3. ด้วยการเล่าลือ
4. ด้วยการอ้างตำรา
5. ด้วยตรรก (คิดคำนวณด้วยการสุ่มเดา)
6. ด้วยการอนุมาน (การคาดคะเนตามหลักเหตุผลแวดล้อม)
7. ด้วยการตรึกตามอาการ (คำว่า ตรึก หมายถึงนึกขึ้นได้ ต่างกับคำว่า ตรอง ซึ่งหมายความว่าพิจารณา)
8. เพราะเข้ากันได้กับทฤษฎีของตน
9. เพราะมองเห็นผู้ถ่ายทอดมีรูปลักษณะน่าเชื่อถือ
10. เพราะนับถือว่าท่านเป็นครูของเรา แต่ไม่ได้หมายความว่าให้รับฟังคำสอนของครู เพียงแต่ไม่ให้ปลงใจเชื่อก่อนน้อมนำคำสอนไปพิสูจน์ด้วยตนเอง

เมื่อได้รับคำสอนใดมา ให้พิจารณาดูก่อน ถ้าเห็นว่าถ้าทำให้อกุศลเจริญ ให้ละทิ้งเสีย แต่ถ้าเห็นว่าทำให้กุศลเจริญ ก็ให้รับมาปฏิบัติต่อไป